18 October 2019

JIm Helmore & Richard Jones: Χάρτινα Αεροπλανάκια

Η απλότητα που χαρακτηρίζει, μέσα από μια πρώτη ανάγνωση, την ιστορία του Μπεν και της Μία στα «Χάρτινα Αεροπλανάκια», των δύο παιδιών που ζουν στην όχθη μιας μεγάλης λίμνης και είναι αγαπημένοι φίλοι, φέρνει προοδευτικά στην επιφάνεια σημαντικές αλήθειες ζωής. Η αθωότητα της παιδικής ηλικίας και η δύναμη της φαντασίας μπορούν να κάνουν θαύματα όταν μένουν αναλλοίωτες από τον χρόνο και την απόσταση, όπως μας δίνουν να καταλάβουμε με συγκινητική ευαισθησία οι δύο μικροί φίλοι που οι συνθήκες τους αναγκάζουν να απομακρυνθούν ο ένας από τον άλλον όταν η οικογένεια του Μπεν αποφασίζει να μετακομίσει. Ο αποχωρισμός από ένα αγαπημένο πρόσωπο σε μια τόσο τρυφερή ηλικία μπορεί να είναι κάτι οδυνηρό, ωστόσο έχοντας δημιουργήσει πολύτιμες αναμνήσεις αλλά και χειροπιαστά ενθύμια από την όμορφη φιλία τους, ο Μπεν και η Μία καταφέρνουν, έστω και νοερά, να είναι πάντα μαζί.

Τα «Χάρτινα Αεροπλανάκια» των Τζιμ Χέλμορ και Ρίτσαρντ Τζόουνς, σε μετάφραση της Αιμιλίας Γιασεμή, είναι ένα ιδιαίτερα καλαίσθητο, από όλες τις απόψεις, βιβλίο για παιδιά – καλογραμμένο, όμορφο αισθητικά – από εκείνα όμως που με την δυναμική τους μπορούν να αγγίξουν αναγνώστες κάθε ηλικίας. Η φιλία, πάντα και σταθερά σε πρώτο πλάνο, αντικατοπτρίζεται στο παιχνίδι με τα χάρτινα αεροπλανάκια, την αγαπημένη απασχόληση του Μπεν και της Μία. Καθώς περνάει ο χρόνος, αρχίσει να διαμορφώνεται στο μυαλό των δύο παιδιών ένα κοινό όνειρο: να φτιάξουν ένα αεροπλανάκι που θα μπορέσει να πετάξει ως την αντίπερα όχθη της λίμνης. Μπαίνει δηλαδή η φιλία τους σε άλλη βάση, θέτοντας ακόμα πιο γερά θεμέλια για να γίνει σχέση ζωής. Μια σχέση που δοκιμάζεται όταν ο Μπεν μετακομίζει με την οικογένειά του πολύ μακριά. Τι μένει τότε λοιπόν για να κρατήσει ζωντανό το όνειρο της φιλίας; Τα χάρτινα αεροπλανάκια που έφτιαχναν όλα αυτά τα χρόνια, και κυρίως τα δύο που αντάλλαξαν σαν ενθύμιο όταν ήρθε η δυσάρεστη ώρα του αποχαιρετισμού.

Ωστόσο αυτό το ανεκτίμητο όνειρο της φιλίας χρειάζεται δύο ακόμη όνειρα για να διατηρηθεί: το κοινό όνειρο του Μπεν και της Μία για την κατασκευή του δικού τους, μοναδικού αεροπλάνου που θα μπορέσει να πετάξει πέρα από τη λίμνη, και ένα όνειρο κυριολεκτικό, που θα δει στον ύπνο της η Μία και θα της δώσει την απάντηση για το πώς θα μπορέσει να έχει πάντα δίπλα της τον Μπεν, έστω κι αν είναι μακριά. Και μήπως άραγε είχε ταυτόχρονα και ο Μπεν το ίδιο όνειρο; Γιατί κάπου σαν να φαίνεται ότι οι δυο τους συναντήθηκαν επιστρατεύοντας τη φαντασία τους, και πολύ σύντομα, ακολουθώντας τον δρόμο που τους υπέδειξαν τα όνειρα, θα καταφέρουν να βρουν έναν δίαυλο επικοινωνίας, ο οποίος, ταυτόχρονα, τους δίνει και το έναυσμα για να πραγματοποιήσουν το κοινό τους όνειρο. Η ζωή προσφέρει πολλά εναλλακτικά μονοπάτια, φτάνει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και να αντιλαμβανόμαστε τα μηνύματα που μας στέλνει, όπως έγινε στην περίπτωση της Μία με το όνειρο που είδε. Στην πραγματικότητα, ήταν η ίδια που έδωσε τη λύση στον εαυτό της, μ’ έναν τρόπο λίγο πιο έμμεσο. Από εκεί και πέρα, η ζωή των δύο φίλων παίρνει μια νέα, ευχάριστη τροπή καθώς διαπιστώνουν ότι ακόμα και τα νοερά ταξίδια μπορούν να είναι αληθινά.

Σαν σε μια αναλογία με τους μικρούς ήρωές τους, ο Τζιμ Χέλμορ, που έγραψε την ιστορία, και ο Ρίτσαρντ Τζόουνς, που την έντυσε με την εικονογράφησή του, ένωσαν την ευαισθησία και την καλλιτεχνική τους έμπνευση δημιουργώντας ένα ονειρικό βιβλίο, όπως ήταν και το υπέροχο «Λευκό Λιοντάρι» τους, το οποίο επίσης κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Το κείμενο, σύντομο και απλό αλλά διακριτικά «ανεβασμένο», βρίσκεται σε αρμονική συνομιλία με τις απαλές εικόνες, όπου κυριαρχούν οι αποχρώσεις του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε, ενώ απουσιάζουν τα περιγράμματα, τονίζοντας έτσι ακόμα περισσότερο την αίσθηση του ονείρου και της αθωότητας.


Δημοσιεύτηκε στο DIASTIXO τον Οκτώβριο του 2019
https://diastixo.gr/kritikes/paidika/12993-helmore-hartina-aeroplanakia