Είναι γνωστή η σοφία των Ινδιάνων, καθώς και τα βαθιά φιλοσοφικά μηνύματα που περνάνε μέσα από τα παραμύθια τους. Αν και προέρχονται από μια άλλη, πολύ μακρινή εποχή, δεν παύουν να είναι πάντα επίκαιρα – ίσως μάλιστα στις μέρες μας να είναι και πιο επίκαιρα από ποτέ. Η θεματολογία τους είναι πολυποίκιλη, με ιστορίες γεμάτες συμβολισμούς και αλληγορίες, με τη φύση και τα στοιχεία της να παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό – και πολλές φορές ακόμα και πρωταρχικό – ρόλο. Οι απέραντες κοιλάδες, τα ψηλά βουνά, τα ορμητικά ποτάμια, οι ήρεμες λίμνες, τα απόκρημνα φαράγγια, ζώα με ξεχωριστά χαρίσματα και χαρακτηριστικά, όπως οι λύκοι, οι αρκούδες ή τα βουβάλια, είναι στοιχεία που συναντάμε συχνά στα ινδιάνικα παραμύθια, με τον ανθρώπινο παράγοντα να κουβαλάει τον δικό του συμβολισμό.
Τα ινδιάνικα παραμύθια αποτελούν μια μοναδική παράδοση παγκοσμίως που σχετίζεται με πολλές και διαφορετικές φυλές, κάθε μία από τις οποίες είχε διαμορφώσει τις αφηγήσεις της σε άμεση συνάρτηση με τον χώρο στον οποίο ζούσε. Για παράδειγμα τα παραμύθια των φυλών που ζούσαν σε μέρη ορεινά διαφέρουν κατά πολύ από εκείνων που διέμεναν σε πεδιάδες. Καθοριστικός παράγοντας επίσης ήταν και το αν και κατά πόσο το μέρος όπου ζούσαν ήταν γόνιμο. Ωστόσο, όντας κυρίως κυνηγοί – αν και υπήρχαν φυλές που ασχολούνταν σχεδόν αποκλειστικά με τη γεωργία και τις υδατοκαλλιέργειες – έρχονταν πολύ συχνά σε επαφή με την άγρια καρδιά της φύσης, με αποτέλεσμα οι λαϊκές τους ιστορίες να εμπεριέχουν πολύ έντονα ανάλογα στοιχεία – όπως την απόδοση μαγικών ιδιοτήτων σε τοποθεσίες και ζώα που, για διάφορους λόγους, ήταν συνυφασμένα με κάτι ιερό.
HΚλαίρη Καμπάνη, δημιουργός του παιδικού εργαστηρίου Θεατρικά Παραμυθοφτιάγματα, εμπνέεται από ένα τέτοιο παραμύθι, έναν λαϊκό Ινδιάνικο μύθο, και αφηγείται με ζωντάνια και ευαισθησία την ιστορία του μικρού Ινδιάνου Χονιαχάκα.
«Χονιαχάκα» θα πει «μικρός λύκος» - είναι ένα όνομα που του το έδωσαν επειδή γεννήθηκε μια νύχτα με ολόγιομο φεγγάρι, με τους λύκους στο μεγάλο βουνό να είναι πολύ ανήσυχοι. Το πεπρωμένο λοιπόν του μικρού Χονιαχάκα ήταν συνδεδεμένο με τους λύκους από την πρώτη κιόλας στιγμή που ήρθε στον κόσμο – ωστόσο αυτό ήταν κάτι που μάλλον δεν τον απασχολούσε όταν ήταν παιδάκι. Αντίθετα, δεν έπαιρνε τίποτα στα σοβαρά, έκανε συνεχώς σκανταλιές και ζαβολιές, εξαπατούσε τους φίλους του ώστε να έρχεται πρώτος στους διαγωνισμούς για να εντυπωσιάζει τον μεγάλο αρχηγό.
Μέχρι που ήρθε κάποια στιγμή η ώρα να φύγει για το βουνό. Αυτό ήταν μέρος μιας τελετουργικής διαδικασίας ώστε να μπορέσει να γίνει κάποτε μεγάλος κυνηγός. Αν και ο αρχηγός, ξέροντάς τον καλά, ανησυχούσε μ’ αυτή την προοπτική, δεν είχε άλλη επιλογή από τον να στείλει τον Χονιαχάκα στο μεγάλο βουνό. Εκεί, μόνος του ανάμεσα στα ιερά πνεύματα, είχε σαν αποστολή να ανακαλύψει τον εαυτό του και ενηλικιωθεί συναισθηματικά. Ακόμα κι αυτό όμως ο μικρός και ατίθασος Ινδιάνος το έβλεπε σαν μία ακόμα πρόκληση, σαν έναν ακόμα διαγωνισμό που έπρεπε να κερδίσει πάση θυσία για να βγει και πάλι πρώτος ανάμεσα στα παιδιά της φυλής του.
Είναι πολλές οι εκπλήξεις που του επιφυλάσσει αυτή η εμπειρία, από την οποία έχει να μάθει τόσα πολλά. Το κάνει όμως στ’ αλήθεια αυτό το ταξίδι; Ή μήπως πρέπει πρώτα να προετοιμαστεί με κάποιον τρόπο ώστε να πάει στο μαγικό βουνό όταν θα έχει ήδη κατανοήσει την αξία της σημαντικής αυτής διαδικασίας; Πολλές φορές χρειάζεται να δούμε ένα σημάδι για να καταλάβουμε αν κάτι κάνουμε λάθος, αν πρέπει να αλλάξουμε τακτική. Και συχνά τέτοιου είδους σημάδια έρχονται κρυμμένα μέσα στα όνειρά μας. Κάπως έτσι και ο μικρός Χονιαχάκα θα καταφέρει να δει καθαρά ενώ είναι ακόμα καιρός, και θα ξεκινήσει για το ταξίδι της ενηλικίωσής του όταν θα είναι πια ουσιαστικά έτοιμος για να το κάνει.
Η ουσιαστική αλλαγή ξεκινάει από μέσα μας, είναι σα να μας λέει η ιστορία του Χονιαχάκα. Αν ο μικρός Ινδιάνος είχε πάει στο βουνό κουβαλώντας μαζί του όλη την αλαζονεία και τον εγωισμό του, η όλη μυητική διαδικασία δεν θα είχε κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Ή, σε μια ακόμα χειρότερη περίπτωση, θα είχε συνέπειες καταστροφικές, τόσο για τον ίδιο όσο και για το χωριό του. Οι λύκοι που τον συνόδευσαν στην είσοδό του στη ζωή είναι που τελικά τον βοηθούν να βρει τον δρόμο του.
Ο λόγος της Κλαίρης Καμπάνη είναι λιτός και καθαρός, επί της ουσίας. Η συγγραφέας εστιάζει στο μήνυμα του παραμυθιού με έναν τρόπο που κεντρίζει το ενδιαφέρον και δημιουργεί όμορφες, ατμοσφαιρικές εικόνες με τις περιγραφές της. Συνοδεύει ωστόσο το κείμενό της και με τις δικές της, κυριολεκτικές εικόνες – πολύχρωμες, πρωτότυπες, με απαλές αλλά ταυτόχρονα δυνατές γραμμές, ενώ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο φόντο που κυριαρχεί κάθε φορά: το χωριό με τα γαλήνια χρώματα, το επιβλητικό γαλάζιο βουνό, το πυκνό, καταπράσινο δάσος, η υποβλητική πανσέληνος, δίνουν στην κάθε δισέλιδη εικόνα έναν τόνο πολύ χαρακτηριστικό που ταιριάζει απόλυτα με τη σκηνή την οποία εικονογραφούν.
Δημοσιεύτηκε στο DIASTIXO τον Σεπτέμβριο του 2018
