Ο έρωτας πάντα αποτελούσε – και σίγουρα θα συνεχίσει ν’ αποτελεί – ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για όλες τις μορφές καλλιτεχνικής και δημιουργικής έκφρασης. Στη λογοτεχνία, από την εποχή του Ομήρου, των αρχαίων ελλήνων τραγωδών, των λυρικών ποιητών, έχει υμνηθεί, αναλυθεί, ερευνηθεί και εκφραστεί με κάθε δυνατό τρόπο και μέσο. Φυσική συνέχεια αυτής της εξαιρετικά μεγάλης παραγωγής είναι και τα έργα σπουδαίων και κλασικών συγγραφέων παγκοσμίως, οι οποίοι δεν παρέλειψαν να συμπεριλάβουν πολλές φορές αυτό το μοναδικό ανθρώπινο συναίσθημα στα έργα τους, καθιστώντας το συχνά – αν όχι σχεδόν πάντα – κινητήρια δύναμη για τις πορείες των ηρώων τους.
Η πρωτοτυπία της συγκεκριμένης συλλογής έγκειται στο ότι τα αποσπάσματα που έχουν επιλεγεί για να την απαρτίσουν δεν αποτελούν (στερεο)τυπικά δείγματα ερωτικής λογοτεχνίας, αλλά ασχολούνται με το θέμα τους και το αναπτύσσουν με πολλές φορές απρόσμενο και ανατρεπτικό τρόπο. Όπως σημειώνει στην κατατοπιστική εισαγωγή της η Έφη Κορομηλά, υπεύθυνη των Εργαστηρίων Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών και μεταφράστρια με πλούσιο έργο, η οποία έχει τη γενική επιμέλεια της έκδοσης και έχει κάνει και την επιλογή των πρωτότυπων κειμένων, βασικός σκοπός της ανθολογίας αυτής είναι να δοθεί μια γεύση «από τον έρωτα στη γαλλική λογοτεχνία του 18ου και 19ου αιώνα», με κριτήριο την ποικιλία στην αφήγηση των ιστοριών, είτε αυτό αφορά τη θεματολογία είτε το ύφος – ή και τα δύο.
Η γαλλική λογοτεχνία άλλωστε προσφέρεται κατ’εξοχήν για το θέμα αυτό, κι έχει και μακρά παράδοση σε τέτοιου είδους παραγωγή, είτε πρόκειται για μυθιστορήματα, είτε για διηγήματα, ποιήματα ή θεατρικά έργα. Στη συγκεκριμένη έκδοση, περιλαμβάνονται δεκατρία κείμενα των Αλέξανδρου Δουμά Υιού (δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα από την «Κυρία με τις Καμέλιες»), Εμίλ Ζολά (το εισαγωγικό κομμάτι από τα «Παραμύθια για τη Νινόν»), Καζανόβα (οι «Αναμνήσεις από τη Βενετία» από τα «Απομνημονεύματά του), Κρεμπιγιόν Υιού (ένα απόσπασμα από τον «Σοφά»), Ονορέ ντε Μπαλζάκ (ένα κομμάτι από το «Κρίνο στην Κοιλάδα»), Γκυ ντε Μωπασάν (τα διηγήματα «Μια Περιπέτεια στο Παρίσι» και «Το Φιλί») , Ζεράρ ντε Νερβάλ (το διήγημα «Οκτάβια»), Ντενί Ντιντερό (τέσσερα αποσπάσματα από τα «Αδιάκριτα Κοσμήματα), Αββά Πρεβό (ένα κομμάτι από τη «Μανόν Λεσκώ»), Μαρκήσιου ντε Σαντ (το αφήγημα «Το Στρατήγημα του Έρωτα»), Σταντάλ (έξι κεφάλαια από το δοκίμιο «Περί Έρωτος») και Γκυστάβ Φλωμπέρ (ένα απόσπασμα από τη νουβέλα «Πάθος και Αρετή»).
Δεν είναι όλα τα αποσπάσματα από εξίσου γνωστά κείμενα, ούτε απαραίτητα κάτι που θα περίμενε να διαβάσει κανείς από ορισμένους απ’ αυτούς τους δημιουργούς. Κάποια άλλα πάλι είναι εκατό τοις εκατό αντιπροσωπευτικά του ύφους και της θεματολογίας των συγγραφέων τους. Το αφήγημα του Μαρκήσιου ντε Σαντ, για παράδειγμα, κινείται σε εντελώς διαφορετικoύς δρόμους απ’ ό,τι έχουμε ίσως υπ’ όψιν μας για τον συγκεκριμένο συγγραφέα και προσφέρει στον αναγνώστη έναν ιδιαίτερα ευφάνταστο, ανατρεπτικό και ιδιότυπα χιουμοριστικό σχολιασμό των ηθών της εποχής του, μέσα από την αναπάντεχη ιστορία αγάπης ανάμεσα σε μια γυναίκα που επιθυμούσε γυναίκες, κι έναν νέο άντρα που του άρεσε να ντύνεται και να φέρεται σαν κορίτσι.
Από την άλλη βλέπουμε στο κείμενο του Εμίλ Ζολά, γραμμένο από τον συγγραφέα στα εικοσιτέσσερά του μόλις χρόνια, όλη την ευαισθησία και το λυρισμό της νεανικής του ηλικίας, με τα συναισθήματα που του γεννάει ο έρωτάς του για τη Νινόν να αναπτύσσονται έμμεσα στις υπέροχες περιγραφές της φύσης της Προβηγκίας η οποία είναι συνυφασμένη με την ανάμνηση της κοπέλας που τόσο είχε αγαπήσει.
Ή αν μιλήσουμε για τα δύο εύστοχα επιλεγμένα αποσπάσματα από την «Κυρία με τις Καμέλιες», βλέπουμε με πόση λιτότητα αλλά και δεξιοτεχνία ο Δουμάς Υιός χειρίζεται τις δύο εκ διαμέτρου αντίθετες καταστάσεις που περιγράφει το καθένα: το πρώτο την άνθιση του έρωτα του Αρμάνδου για τη Μαργαρίτα, και το δεύτερο την αγανάκτηση και περιφρόνηση που νιώθει γι’ αυτήν αγνοώντας ότι έχει πέσει (όπως κι εκείνη, μόνο που είναι εν γνώσει της) θύμα πλεκτάνης.
Ύστερα διαβάζουμε στο δοκίμιο του Σταντάλ με πόση μαεστρία ο ευφυής μυθιστοριογράφος αναλύει το αίσθημα του έρωτα με τον δικό του μοναδικό και πολυποίκιλο τρόπο. Ο Φλωμπέρ, πάλι, ο δημιουργός της περίφημης Μαντάμ Μποβαρί, για μια ακόμη φορά στο απόσπασμα που διαβάζουμε στην ανθολογία ασχολείται με το θέμα της απιστίας, με τέλεια λεπτότητα και ευαισθησία, εισχωρώντας στη γυναικεία ψυχοσύνθεση με αρτιότητα, καθαρή ματιά και εξαιρετική ανάλυση συναισθημάτων, σκέψεων και αποφάσεων που η ηρωίδα του παίρνει ή αναβάλλει.
Όσο για τον Καζανόβα, που φυσικά δε θα μπορούσε με τίποτα να λείπει από μια τέτοια συλλογή, αφηγείται την πρωτόγνωρη ερωτική συνάντησή του με μια μοναχή με την νωχέλεια που του επιτρέπει η αριστοκρατική του θέση, ωστόσο η λογοτεχνική και ηθογραφική αξία της ιστορίας του είναι που κυριαρχεί και της δίνει ταυτότητα και χαρακτήρα.
Ανέφερα δειγματοληπτικά ορισμένους μόνο (αν και πλέον χαρακτηριστικούς) από τους συγγραφείς που περιλαμβάνονται στην ανθολογία, ωστόσο, ανεξάρτητα από τα κίνητρα των ηρώων κάθε μιας από τις ιστορίες, και ανεξάρτητα και από τη διάθεσή τους απέναντι στον έρωτα γενικότερα και στο αντικείμενο του πόθου τους ειδικότερα, τα εξαιρετικά αυτά δείγματα της γαλλικής λογοτεχνίας αποτελούν ιδανικά παραδείγματα λογοτεχνικής γραφής και ύφους σε σχέση με το πώς αποτυπώνονται στο χαρτί τα περίπλοκα – και πολλές φορές δαιδαλώδη – ανθρώπινα συναισθήματα, πώς μεταλλάσσονται εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων και συνθηκών αλλά και της εσωτερικής αλλαγής που φέρνει στον ίδιο τον φορέα τους το πέρασμα του χρόνου, η συναισθηματική ωρίμανση, οι ενδόμυχες φοβίες και αμφιβολίες.
Οι μεταφράσεις των κειμένων έχουν γίνει από δώδεκα αποφοίτους των Εργαστηρίων Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών (Ασπασία Παπαναστασίου, Μαρτίν Σκλάβος, Ιωάννα Κορακά, Δάφνη Παπαθεοδώρου, Κατερίνα Χατζοπούλου, Ανθή Αρσένη, Αγγελική Αδάμου, Σέργιος Τρεχλής, Φρύνη Αρχοντή, Γεωργία Μάρκου, Χριστίνα Κουτούβελα, Έφη Καραγιάννη) και σε όλες τις περιπτώσεις είναι πιστές στο πνεύμα του κάθε συγγραφέα και αποδίδουν άριστα τόσο τις υφολογικές διακυμάνσεις των δημιουργών, σε πρώτο επίπεδο, όσο και τις συναισθηματικές, αυτές δηλαδή των πρωταγωνιστών τους, σε ένα δεύτερο.
Δημοσιεύτηκε στο DIASTIXO τον Φεβρουάριο του 2017
http://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/6459-amour
