Η ιστορία της "Έρικα" είναι κατά κύριο λόγο ένα εκπαιδευτικό βιβλίο πολύ ιδιαίτερο και πολύ διαφορετικό. Πρόκειται για την απλή αφήγηση με πολύ λίγα αλλά ουσιαστικά λόγια μιας γυναίκας που επέζησε από το Ολοκαύτωμα επειδή η μητέρα της είχε την ψυχραιμία και την ετοιμότητα να την πετάξει από το τρένο που μετέφερε εκείνη και εκατοντάδες άλλους Εβραίους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η Έρικα τότε ήταν μωρό και η μοίρα της προδιαγεγραμμένη, όπως τόσων άλλων. Ωστόσο η γενναία και αποφασιστική στάση της μητέρας της ανέτρεψε αυτό το μοιραίο πεπρωμένο και το μετέτρεψε σε μια υπέροχη ζωή για την κόρη της, τη δική της ζωή που δικαιωματικά της ανήκε αλλά κάποιοι άλλοι είχαν αποφασίσει να της στερήσουν.
Η ηρωίδα, που αφηγείται το χρονικό της σωτηρίας της, έρχεται από μία από τις ζοφερότερες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Η ίδια είχε την τύχη να μην ανήκει στους ανθρώπους που δεν μπόρεσαν ποτέ να φύγουν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης γιατί την πιο κρίσιμη στιγμή άλλαξε η πορεία των γεγονότων για κείνη. Μια απλή, σύντομη κίνηση από τη μητέρα της ήταν αρκετή για να την σώσει από τη σίγουρη κόλαση που την περίμενε.
Είναι αρκετές οι ιστορίες ανθρώπων που κατάφεραν να γλιτώσουν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης είτε χάρη στη δική τους ευστροφία είτε λόγω της ευσυνειδησίας ή και αυτοθυσίας κάποιων άλλων. Αυτό που κάνει την περίπτωση της Έρικα ακόμα πιο ιδιαίτερη είναι το ότι η ίδια δεν ήταν σε θέση καμία φορά να αντιδράσει, να αποφασίσει μόνη της για την τύχη της ή να διεκδικήσει ο,τιδήποτε: τόσο η αρχικά αναπόφευκτη μοίρα της όσο και η αναπάντεχη ανατροπή που την άλλαξε ολοκληρωτικά ήταν αποτέλεσμα των πράξεων άλλων, την πρώτη φορά για κακό, τη δεύτερη για το καλό. Μέσα στην ασύλληπτα τραγική ατυχία της οικογένειάς της και των υπόλοιπων ομόθρησκών της, η Έρικα στάθηκε απίστευτα τυχερή. Είχε την τύχη να πέσει στα χέρια καλών ανθρώπων που τη μεγάλωσαν σαν παιδί τους, κι έτσι κατάφερε κι εκείνη να γίνει μέλος της κοινωνίας, και να είναι σε θέση αργότερα να αφηγείται την ιστορία της, όπως τη βίωσε μέσα από τις αφηγήσεις που άκουγε, εφόσον η ίδια δεν είχε τις αρχικές μνήμες απ' αυτήν.
Η δομή του κειμένου είναι τέτοια ώστε τα νοήματα και τα μηνύματα που θέλει να περάσει να γίνονται κατανοητά και στις πιο μικρές ηλικίες και σίγουρα μπορεί να αποτελέσει ένα καλό σημείο αναφοράς για την συνειδητοποίηση από τα παιδιά έστω και μέρους της ιστορικής περιόδου στην οποία αναφέρεται. Μπορεί να τα προβληματίσει, να τα κάνει να σκεφτούν, να θέσουν στον εαυτό τους ερωτήματα, να συσχετίσουν τα τότε γεγονότα με σημερινές καταστάσεις, να καταλάβουν ότι η Ιστορία δεν είναι απλά ένα μάθημα που διαβάζουμε για το σχολείο, αλλά ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της πορείας των ανθρώπων, και ότι τα ιστορικά γεγονότα δεν είναι μόνο ημερομηνίες, αλλά συμβάντα με συνέπειες μακροπρόθεσμες και καθοριστικές.
Αυτό που ωστόσο τραβάει κυρίως την προσοχή, και από αυτή την άποψη διευκολύνει ακόμα περισσότερο τον σκοπό του βιβλίου, είναι η εξαιρετική εικονογράφησή του.
Πρόκειται για μια σειρά από υπέροχες φωτορεαλιστικές εικόνες, εμπνευσμένες από φωτογραφίες εκείνης της εποχής, οι οποίες ακολουθούν τη ροή της ιστορίας με ευφάνταστο, πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο: η πρώτη, που εικονογραφεί τη σύγχρονη εποχή, είναι έγχρωμη. Καθώς η Έρικα ξεκινάει την αφήγηση της ιστορίας της, τη συνοδεύουν αρχικά τέσσερις ασπρόμαυρες εικόνες που συνοψίζουν την τραγικότητα των γεγονότων, στη συνέχεια το χρώμα εμφανίζεται διακριτικά, συνδυασμένο με την απρόσμενη επιστροφή της Έρικα στη ζωή, και ακολουθεί άλλη μία ασπρόμαυρη που σφραγίζει το τέλος εκείνου του θλιβερού κεφαλαίου για την οικογένεια και τους δικούς της. Η τελευταία εικόνα, γεμάτη χρώμα, εικονογραφεί την ζωή που κέρδισε η Έρικα και δίνει πολλά μηνύματα ελπίδας και αισιοδοξίας για όλους τους ανθρώπους που βιώνουν μεγάλες ή και μικρότερες δυσκολίες στη ζωή τους. Η σύνθεση του εξωφύλλου, εξίσου πρωτότυπη, δίνει καίρια το στίγμα της ιστορίας.
Δημοσιεύτηκε στο ΔΙΑΣΤΙΧΟ τον Ιούλιο του 2016
http://diastixo.gr/kritikes/paidika/5471-erika-ruth-vander-zee
